قزوین امروز
شهرستان قزوين به لحاظ موقعيت ممتاز جغرافيايي و مواصلاتي هميشه در تاريخ مدنظر بوده است مورخين بناي اصلي شهر قزوين را به شاپور ذوالاکتاف ساساني نسبت می‌دهند که نام آن ابتدا کشوين بوده است. با طلوع خورشيد اسلام، ارکان حکومت ساساني فروپاشیده و سپاه اسلام به‌منظور گسترش توحيد و محو شرک و بت‌پرستی به حرکت درآمد. قزوين در سال 24 ه.ق به دست «براء‌بن عازب» فرمانده سپاه والي کوفه به صلح گشوده شد و از ثغور يا مرزهاي مهم و استراتژيک حکومت اسلامي به شمار می‌رفت.
در زمان حکومت صفويه و پس از جنگ «چالدران) در سال 920 ه.ق، قزوين موردتوجه بسيار قرار گرفت و رفته‌رفته تبديل به پايتخت صفويان گرديد و مجموعه‌ای از کاخ‌ها و عمارت سلطنتي در آن احداث شد که از اين مجموعه‌ها می‌توان به‌عنوان نمونه اوليه و کوچک‌تری از بناهای تاريخي احداث‌شده در شهر اصفهان پايتخت بعدي حکومت صفويه یادکرد.
شهرستان قزوين در صدوسي کیلومتری غرب تهران قرار دارد و به‌وسیله بزرگراه و راه‌آهن به تهران متصل است. مرکز اين شهرستان شهر قزوين و داراي شش بخش به‌نام‌های مرکزي، البرز، رودبار الموت، رودبار شهرستان، طارم سفلي و کوهين و نيز شانزده دهستان است. آب‌وهوای اين شهرستان در تابستان خنک و در زمستان سرد است. ميزان بارش ساليانه آن، حدود سیصد و هجده میلی‌متر و متوسط دماي هواي آن بیست‌وشش درجه سانتی‌گراد است. بخش شمالي شهرستان قزوين را کوهستان‌های البرز در برگرفته و داراي چشم‌اندازهای طبيعي بسيار زيبا و جالب است و قسمت جنوبي و شرقي آن را دشت نسبتاً همواري احاطه نموده است.
قزوين از قرن سوم هجري به بعد از مراکز مهم علمي به‌حساب آمد و علاوه بر نويسندگان و علماي بزرگي چون ابن مجد، نجم الدين کاتبي، امام ابوالقاسم رافعي قزوين، امام احمد غزالي، زکريايي قزويني، حمدالله مستوفي و علامه آیت‌الله رفيعي قزويني، عبيدزاکاني، علامه دهخدا، علامه محمد قزويني و… يادي به ميان آورد. ازجمله بناهاي تاريخي استان قزوين نيز می‌توان به عمارت کلاه‌فرنگی و سردار عالي قاپور و بناهاي صفويه، آرامگاه حمدالله مستوفي، حمام شاه‌عباس، بازار قيصريه، قلعه حسن صباح در منطقه الموت مدرسه و مسجد سردار، مسجد جامع کبير، امامزاده حسين، مسجد نبي و مدرسه پيغمبريه اشاره کرد. قزوين علاوه بر سوابق تاريخي و کشاورزي يکي از قطب‌هاي بزرگ صنعتي ايران محسوب می‌شود که با داشتن 1700 واحد کوچک و بزرگ صنعتي و دو شهر صنعتي البرز «اولين شهر صنعتي ايران تأسيس 1346» و «ليا» مقام والايي در صنعت کشور دارد.
هم‌چنين معادن بزرگ مس و سرب و روي، گچ و غیره در اين منطقه نهفته است. عمده محصولات باغي و زراعي استان در شهرستان قزوين توليد می‌شود. در قزوین واحدهاي بزرگ دام طيور فعاليت دارند. قزوين بر سر راه استان‌های غرب و شمال باستان‌های شرق کشور قرار دارد به همين دليل از ديرباز به‌عنوان يک مرکز تجاري بزرگ محسوب می‌گردد ازنظر مراکز آموزشي عالي نيز می‌توان دانشگاه بزرگ بین‌المللی امام خميني (ره)، دانشگاه علوم پزشکي و دانشگاه‌های آزاد و پيام نور و تربیت‌معلم و دانشگاه اسلامي کار نام برد.
منبع: کتاب قزوین آیینه تاریخ و طبیعت ایران، محمدعلی حضرتی‌ها
