کلیسای کانتور
محــوطه نسبتا وسيــعي كه اينــك به خيابان هاي دارايي ، بوعلي و خيام محدود مي شود – شمال محله پنبه ريسه – در اواخر دوره قاجار در اختيار اتباع دولت روسيه قرار داشت. علاوه بر ساختمان كنسولگري روسيه در قزوين ، تاسيسات ديگري نظير منبع آب ، سالن تئاتر و باله و … در آن براي استفاده مهندسان و كاركنان روسي شاغل در پروژه راه شوسه قزوين احداث شده بود .
از جمله اين بناها كليساي كوچكي است كه در جنوب شرقي اين مجموعه واقع شده و به نام كليساي كانتور شناخته مي شود . در اين اثر ، پلان چند ضلعي نامنظم ، نماي آجري قرمز پوشش شيرواني گنبد ها به همراه آجر لعابدار و نو آوري در فرم هاي تزييني هندسي ، معماري كاملا متفاوتي با ساير بناهاي استان ارائه مي شود .
در ورودي كليسا پس از عبور از ايوان كوچكي كه نيم متر از سطح زمين بالاتر است و با ستون هاي چوبي بر پا شده و سقفش از شيرواني است با قوسي هلالي از جانب غرب باز مي شود و به سالن اصلي و دو اتاق كوچك در شمال و جنوب آن مي پيوندد كه هر كدام با پنجره هاي نعل اسبي به بيرون ارتباط دارند . تاكيد بر اجراي طاق و قوس در داخل بنا چشمگير است و در طاقچه ها و ورودي اطاق ها و سرسرا ديده مي شود . تزيينات گچبري جالبي نيز در داخل و قسمتي از نما ي بيروني غربي به كار رفته است . از بيرون در دو طرف در ورودي با گچبري برجسته نقش صليبي را در داخل تاج گلي در آورده و به اين ترتيب تنها قسمت نماي بيروني را كه آجري نيست به شكل متفاوتي تزيين كرده اند . نماي خارجي كليسا يكسره از آجر قرمز است و دور تمامي پنجره ها كه صورت نعل اسبي كشيده دارند ، دو رديف آجر كاري برجسته استفاده شده است . در ضلع جنوبي سه نيم ستون استوار برج مانندي در محل تقاطع اضلاع بنا بر آورده و سر ستون هاي آن را با آجر كاري برجسته حلزوني شكل تزيين كرده اند كه در بالاي آن و فاصله بين ستون ها يك نوار آجر كاري برجسته به صورت ۸ و عرض نيم متر به چشم مي خورد .
برج ناقوس در ضلع غربي كليسا قرار گرفته است : يك چهار طاقي ساده كه بر روي دهليز ورودي بنا شده و در چهار ضلع ، پنجرههاي نعل اسبــي دارد . بــر بالاي پنجرهها يك رديف آجر كاري برجسته به صورت ۸ انجام گرفته و در جلوي پنجره هاي ضلع شمالي و جنوبي برج ، دو نيم ستون متصل به ديوار و دو ستون استوانه اي پيش آمده به جنبه تزئيني آن كمك كرده اند . بر روي اين چهار طاقي يك بناي هشت ضلعي كوچكتر قرار دارد كه محل نواختن ناقوس بوده است . پوشش اين برج ، گنبدي فيروزه اي است كه از گردني كشيده اي برخوردار است . آرامگاه يك خلبان روسي نيز در محوطه جنوبي كليسا واقع شده است.
منبع: کتاب قزوین آیینه تاریخ و طبیعت ایران-محمدعلی حضرتی ها