سلطان ویس
مقبره اي سنگي كه بر فراز كوه "اله تره" واقع در پشت روستاي الولك ـ ۱۵ كيلومتري شمال قزوين ـ است. سلطان ويس ، سلطان اويس و سلطان قيس خوانده مي شود. بعضي از مورخين اهل سنت بر آنند كه "اويس قرني" در نبرد با ديلميان مستقر در كوه های شمال قزوين به شهادت رسيده است.حمد ا… مستوفي در " تاريخ گزيده " حضور وي را در قزوين " به گاه غزو با ديلم " تاييد كرده ، در نزهه القلوب آورده است:
"… در شمال قزوين است و كوه بلند با ديگر جبال اين ديار پيوسته و در آنجا مسجدي است كه قدوم اوليا فراوان رسيده است . دعا را آنجا اجابت بوده و دو مـحـراب است و در عجــايب المخلوقات آمده و عوام نيز گويند كه مزار اويس قرني رضي ا… عنه در آنجا ست . بر قله كوه بر آن روي كه بر رودبار است پيوسته برف باشد . " اين مقبره از بيرون ، معرف يك برج هشت ضلعي به ارتفاع ۶ متر است كه طول هر ضلع در داخل ۲ و در خارج ۳ مترمي باشد . ورودي اصلي كه داراي قوسي در قسمت بالا و پنجره اي نور گير در بالاتر است از جانب شرق باز مي شود و محرابي در ديوار جنوبي مقبره جا سازي شده كه جز طرحي به صورت مقرنس در بالاي فرو رفتگي آن تزيين ديگري ندارد . دو تالار كه عرض هر يك ۳ متر و طولشان ۸/۶۰ متر در جهت شمالي جنوبي به موازات يكديگر در قسمت جنوب مقبره ساخته شده و به هم راه دارند به وسيله دالان سر پوشيده باريكي به بناي مقبره ملحق گشته اند . محراب ديگر بنا در جنوب تالار شرقي قرار دارد و هر تالار داراي تعدادي تاقچه و درگاهي با قوس تيزه دار يا نعل اسبي است. مصالح به كار رفته براي بر پا ساختن اين بنا و گنبد خوش تناسب آن ، تنها سنگ هاي لاشه كوه است كه به هيچ وجه تراش داده نشده اند . علاوه بر هنر معماري آنچه بر اهميت بنا افزوده ، مشكل انتقال آب مورد نياز بنايي از دره هاي عميق پايين كوه به بالاي آن است كه از عشق و ايماني راستين حكايت دارد .
منبع: کتاب قزوین آیینه تاریخ و طبیعت ایران-محمدعلی حضرتی ها
