مشخصات طبيعي و تقسيمات کشوري در استان قزوين
استان قزوين با مساحتي معادل 15623 کيلومتر مربع در حوزه مرکزي ايران بين 48 درجه و 44 دقيقه تا 50 درجه و 51 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ و 35 درجه 24 دقيقه تا 36 دقيقه تا 36 درجه و 48 دقيقه عرض شمالي نسبت به خط استوا قرار دارد. اين استان از سمت شمال به استانهاي گيلان و مازندران، از غرب به استانهاي زنجان و همدان، از سمت جنوب به استان مرکزي و از سمت شرق به استان تهران محدود مي‌باشد. اين استان در دامنه جنوبي رشته کوه‌هاي البرز واقع شده که به دليل داشتن ارتفاعات متعدد و بارندگي‌هاي متوسط از نقاط معتدل کشور به شمار مي‌آيد. مرتفع‌ترين کوه‌هاي استان « سياهلان، کي جکين، سفيد کوه و سياه کوه» بوده که حداکثر ارتفاع و کوه‌هاي شمالي سياهلان 4175 متر از سطح دريا مي‌باشد. محدوده‌ي مرکزي و شرق استان را دشت تشکيل مي‌دهد که شيب آن از شمال غرب به جنوب شرق امتداد دارد و در پائين‌ترين نقطه 1130 متر است. حداقل ارتفاع آن در شمال غربي و در بخش طارم سفلي و کناره‌هاي درياچه سفيد رود با ارتفاع 300 متر از سطح دريا است. بر اساس آخرين وضعيت تقسيمات کشوري تا پايان سال 1390 استان قزوين داراي 6 شهرستان (قزوين، تاکستان، بوئين زهرا، آبيک، البرز و آوج) 25 شهر (قزوين، اقباليه، محمديه ، الوند، محمود آباد نمونه، تاکستان، اسفرورين، ضيأ آباد، خرمدشت، آوج، شال، دانسفهان، بوئين زهرا، رازميان، معلم کلايه، آبگرم، آبيک، کوهين، بيدستان، ارداق، خاکعلي، نرجه، سگزآباد و سيردان) و 19 بخش، 46 دهستان، 1150 آبادي مي باشد که 842 آبادي آن داراي سکنه و 208 آبادي خالي از سکنه است.
استان قزوين از شمال به استانهاي گيلان و مازندران، از غرب به استانهاي همدان و زنجان، از جنوب به استان مرکزي و از شرق با استان تهران محدود مي شود.
اين استان از 20شهر (قزوين، تاکستان، آبيک، بوئين زهرا، اقباليه، محمديه، الوند، اسفرورين، محمودآباد نمونه، خرمدشت، ضيا آباد، آوج، شال، دانسفهان، آبگرم، ارداق، معلم کلايه، رازميان، کوهين و بيدستان) در قالب 5 شهرستان تشکيل شده و داراي 23 بخش، 44دهستان و 1543آبادي است و جمعيت بيش از يک ميليون را در خود جاي داده است.
سلسله جبال البرز مرکزي و کوه هاي رامند خرقان از سه جهت استان را فرا گرفته و دشت پهناور قزوين را دربر گرفته است. اين دشت از شمال به جنوب 75کيلو متر و از شرق به غرب حدود 95کيلومتر است.
ارتفاعات شمال و شمال غرب استان به بيش از 4000 متر و جنوب غربي استان به 2700 متر از سطح دريا مي رسد.
مرتفع ترين قله‌هاي استان سيالان، شاه البرز و خشچال است که حداکثر ارتفاع آن در قله هاي شمالي شاه البرز 4200 متر از سطح دريا است.
محدوده مرکزي و شرق استان را دشت قزوين تشکيل مي دهد که شيب آن از شمال غرب به جنوب شرق امتداد دارد و پست ترين نقطه آن 1130 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. کمترين نقطه استان از سطح دريا 300 متر در منطقه طارم سفلي و در کناره هاي درياچه سد سفيد رود واقع شده است.
آب و هواي استان قزوين
استان قزوين متشكل از سه منطقه متمايز و مشخص كوهستاني، كوهپايه اي و دشتي است و مناطق كوهستاني به صورت كمربند ناپيوسته اي، نواحي شمالي، جنوبي و غربي آن را تحت پوشش خود قرار داده است. سيستمهاي هوايي مؤثر در استان عبارتند از: «سيستم غربي و مديترانه‌اي که بيشترين عامل بارندگي در استان را تشکيل مي‌دهد و سيستم پرفشار شمال که عامل سردي و رطوبت مي‌باشد. در استان 2 جريان وجود دارد، جريان شمالي که از شمال غرب در جهت جنوب شرق مي‌وزد و به باد «مه» معروف است. جريان ديگر باد «شره» مي‌باشد که از جنوب شرقي در جهت شمال غربي مي‌وزد. آب‌هاي سطحي استان عمدتاً در 2 حوزه‌ي آبريز جاري است حوزه‌ي آبريز شمالي (سفيد رود) و حوزه‌ي آبريز جنوبي (شور)
اين استان داراي آب و هواي متنوعي در طيف بياباني، سرد و معتدل كوهستاني و گرم و نيمه مرطوب است. پراكندگي آب و هواي استان به شرح زير مي باشد :
1- آب و هواي سرد كوهستاني در نواحي شمالي و ارتفاعات جنوب غربي استان
2- آب و هواي معتدل در كوهپايه ها و دامنه ها
3- آب و هواي خشك تا نيمه خشك نواحي مركزي دشت قزوين و بوئين زهرا
4- آب و هواي مرطوب گرمسيري در نواحي طارم و دره شاهرود در مجموع استان قزوين منطقه اي با تنوع آب و هواي بسيار است .
رودهاي مهم استان عبارتند از : الموت رود، اندج رود و نينه رود (كه با پيوستن به طالقان رود رودخانه پر آب شاهرود را تشكيل مي دهند) و اربديان، خارود تار و لات و رودخانه هاي ديزج ، ارنزج و خر رود.
شرايط اقليمي استان قزوين
تنوع اقليمي استان و قابليت‌هاي آب و خاکي زمينه خوبي را براي کشت انواع محصولات گرمسيري در منطقه طارم سفلي و رودبار الموت و ساير محصولات سردسيري را در ديگر نقاط استان فراهم آورده است.
جنگل‌هاي استان در ارتفاعات 2 تا 3 هزار متري بخش الموت و طارم سفلي به صورت درختان پراکنده و نامنظم روييده که ذخيره گاه ژنتيکي درختاني مانند ارش، زالزالک، بلوط، گردوي وحشي، آلوي جنگلي، بادام کوهي و پسته وحشي مي باشد.
