قلعه الموت
در شمال شرقي آبادي گازر خان و بر بلنداي كوهي از سنگ يكپارچه با ارتفاع ۲۱۰۰ متر ازسطح دريا كه به پرتگاه هاي مخوفي منتهي مي شود قلعه اي پرشكوه قرار دارد كه به گزارش حمدا… مستوفي نخست در سال ۲۲۶ هجري به دست داعي الي الحق حسن بن زيد الباقري بنا شده ، در شب چهارشنبه ششم رجب سال ۴۸۳ قمري به تصرف حسن صباح در آمده و اكنون آن را به نام قلعه الموت يا قلعه حسن مي خوانند .
تنها راه ورود به قلعه در انتهاي ضلع شمال شرقي – چند متر پايين تر از برج شرقي دژ – واقع شده كه كوه هودكان با فاصله اي نسبتا زياد بر آن مشرف است . در اين محل تونلي در تخته سنگ بريده شده كه داراي ۶ متر طول ، ۲ متر عرض و ۲ متر ارتفاع است . پس از عبور از اين گذرگاه ، آثار باقيمانده برج جنوبي قلعه و ديواره جنوب غربي آن كه روي شيب تند تخته سنگ ساخته شده آشكار مي گردد. در دامنه جنوبي كوه قلعه ، خندقي به طول تقريبي ۵۰ متر و عرض ۲ متر كنده و آن را از آبي كه داخل قلعه مي آمده پر مي كرده اند تا هيچ راه نفوذي از آن جبهه متصور نباشد . بر روي دامنه هاي تند ديگر صخره نيز هر جا كه بيم بالا رفتن مهاجمان مي رفته خندق هايي كنده و ديواره بالايي آنها را مورب برآورده اند تا امكان هر گونه عبوري را بازستاند . همچنين در هر نقطه كه شياري وجود داشته با ساختن ديواره هايي سنگي يا آجري راه ورود را مسدود ساخته اند . با عبور از پاي ديوار شرقي قلعه كه حدود ۱۰ متر و به ارتفاع ۵ متر است به بخش اصلي دژ مي رسيم كه تختگاه حسن صباح در طول اقامت سي و پنج ساله وي در الموت بوده است و در بالاي آن بقاياي چند اطاق كه سقفشان فرو ريخته به چشم مي خورد . اين قلعه پس از تسليم ركن الدين خور شاه در شوال ۶۵۴ ه .ق به دستور هلاكو به آتش كشيده و و يران شد و از آن پس به عنوان تبعيد گاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت . يكي از شگفتي هاي قلعه حسن ، سيستم پيچيده آبرساني با تنبوشه هايي به قطر ۱۰سانتي متر است كه از چشمه " كلدر " آب را به دژ رسانده و در حوض هاي سنگي ذخيره مي كرده اند. در جنوب غربي اين قسمت از قلعه – در ميان شيب بسيار تندي كه به پرتگاه هاي عميق مي رسد – حوضي در دل سنگ به ابعاد تقريبي۵×۸ متر كنده اند كه هيچ گاه از آب خالي نشده است .
منبع: کتاب قزوین آیینه تاریخ و طبیعت ایران-محمدعلی حضرتی ها
